Podstawowym zadaniem przedsiębiorstw wodociągowych jest dostarczenie odbiorcom wody odpowiedniej jakości, a dezynfekcja sieci wodociągowych jest jednym z tych procesów, który umożliwia realizację tego zadania. W zależności od potrzeb i rodzaju ujęcia wody proces ten jest prowadzony cyklicznie lub w sposób ciągły, a efektem ma być otrzymanie wody pitnej, dla której wyniki badań parametrów mikrobiologicznych spełniają normy określone w polskich przepisach prawnych.
Dlaczego dezynfekcja wodociągu jest tak ważna?
Zanim przejdziemy do samego zagadnienia metod dezynfekcji sieci wodociągowych, zastanówmy się, po co w ogóle jest ona przeprowadzana.
Dezynfekcje sieci wodociągowych prowadzi się najczęściej w przypadku występowania bakterii, które nie są w wodzie pożądane, m.in.:
- bakterie grupy coli (w tym Escherichia coli);
- enterokoki kałowe;
- Clostridium perfringens, łącznie ze sporami.
Ich dopuszczalna wartość w wodzie zgodnie z wytycznymi Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. 2017 r. poz. 2294), zwanego dalej rozporządzeniem, powinna wynosić 0.
Dodatkowo w wodzie pitnej oznaczana jest również ogólna liczba mikroorganizmów w 22°C, dla której wartość parametryczna nie jest w ww. rozporządzeniu ściśle określona (wartość parametryczna – bez nieprawidłowych zmian). Jednak zgodnie z jego wytycznymi zaleca się, aby ogólna liczba mikroorganizmów nie przekraczała:
- 100 jtk /1 ml w wodzie wprowadzanej do sieci wodociągowej;
- 200 jtk /1 ml w kranie konsumenta.
Różnego rodzaju bakterie są powszechnie obecne w środowisku. Przyjmuje się, że czym większa głębokość, z której pobierana jest woda wodociągowa, tym zawiera mniejsze ilości bakterii. Najwięcej bakterii obecnych jest w wodach powierzchniowych, dlatego często zdarza się, że woda z wodociągu pozyskiwana z ujęć powierzchniowych jest poddawana dezynfekcji w sposób ciągły.
Wybrane metody dezynfekcji sieci wodociągowych
Do metod dezynfekcji sieci wodociągowych możemy zaliczyć m.in:
- chlorowanie – dezynfekcja przy użyciu chloru, np. podchlorynu sodu, dwutlenku chloru;
- lampy UV;
- ozonowanie.
Dezynfekcja sieci wodociągowej przy użyciu chloru
Chlorowanie jest jedną z najczęściej stosowanych metod i polega na wprowadzeniu do wody chloru, np. w postaci najczęściej stosowanego podchlorynu sodu czy też dwutlenku chloru. Skuteczność tej dezynfekcji jest znacznie większa, jednakże, ze względu na m.in. swoje właściwości wybuchowe, jest rzadziej stosowany.
Niezależnie od formy, w jakiej chlor – który jest bardzo silnym utleniaczem – dodawany jest do wody, rozkłada się, w wyniku czego powstaje tzw. kwas podchlorawy, który stanowi właściwą substancję dezynfekcyjną. Bardzo istotnym elementem dezynfekcji sieci wodociągowej podchlorynem sodu (chlorem) jest zapewnienie odpowiedniego pH, ponieważ to od niego zależy skuteczność przeprowadzanej dezynfekcji wody z wodociągu. Kwas podchlorawy ulega rozkładowi w zależności od pH wody, w wyniku czego powstaje jon podchlorynowy (OCl–), który posiada znacznie mniejsze właściwości dezynfekcyjne niż kwas podchlorawy (HOCl).
Chlorowanie sieci wodociągowej jest bezpieczne dla zdrowia człowieka, ale w trakcie tego procesu powinno się prowadzić kontrolę powstających substancji ubocznych, których dopuszczalne wartości określone zostały w ww. rozporządzeniu (Dz.U.2017 poz. 2294), w tym m.in.:
- bromodichlorometan, chlor wolny, chloraminy, chloroform, dla których badania należy wykonywać w punkcie czerpalnym u konsumenta, jeżeli woda jest dezynfekowana chlorem lub jego związkami;
- Σ (stężenie) chloranów i chlorynów, którego badanie należy wykonywać w punkcie czerpalnym u konsumenta, jeżeli woda jest dezynfekowana dwutlenkiem chloru;
- pozostałe substancje uboczne chlorowania, takie jak Σ THM czy też bromiany, są zawarte jako podstawowe parametry podlegające monitorowaniu w ramach prowadzonych badań parametrów grupy B wykonywanych zarówno w ramach kontroli wewnętrznej przez przedsiębiorstwa wodociągowe, jak i w ramach kontroli zewnętrznej przez organy nadzoru.
Lampy UV
Lampy UV są coraz częściej stosowane jako jedna z metod dezynfekcji wody. Emituje ona światło ultrafioletowe (promieniowanie UV) o odpowiedniej długości fali, które posiada zdolność niszczenia struktury DNA mikroorganizmów, uniemożliwiając ich namnażanie i skutkuje eliminacją m.in. bakterii, wirusów. Promieniowanie UV jest skuteczną metodą dezynfekcji, jednak nie pozostawia trwałego efektu, tzn. usuwa skażenie na samym ujęciu, jednakże w wyniku zanieczyszczenia wtórnego może się ono ponownie pojawić w sieci wodociągowej.
Ozonowanie
Kolejną metodą dezynfekcji wody jest ozonowanie, które polega na rozpuszczeniu w wodzie ozonu, np. poprzez przepuszczenie go przez ciecz. Pod względem mocy bakteriobójczej jest to metoda znacznie silniejsza niż np. chlorowanie. Podstawową wadą ozonowania jej niska trwałość, co wynika z faktu, że ozon w wodzie charakteryzuje się szybkim czasem rozpadu do tlenu cząsteczkowego i w związku z tym nie zapewnia długotrwałej ochrony przed ponownym skażeniem, w przeciwieństwie do procesu chlorowania.
Ozonowanie stosuje się, ponieważ:
- przyspiesza niektóre reakcje chemiczne, m.in. utlenianie;
- utlenia większość substancji organicznych, które wpływają na zapach i smak wody;
- pomaga w zapewnieniu czystości mikrobiologicznej wody, np. usuwa bakterie, wirusy;
- poprzez aglomerację cząsteczek wspomaga procesy filtracyjne;
- przyspiesza utlenienie naturalnej materii organicznej oraz mikrozanieczyszczeń;
- usuwa z wody m.in. mangan, żelazo;
- przywraca przejrzystość wody, dzięki czemu staje się krystaliczna.
SGS Polska Sp. z o.o., jako laboratorium badawcze specjalizujące się m.in. w badaniach wody, jest w stanie zapewnić kontrolę prowadzonego procesu dezynfekcji sieci wodociągowych oraz monitorować powstałe podczas chlorowania sieci wodociągowych substancje uboczne. Dezynfekcja wodociągu jest ważnym elementem zapewniającym dostarczanie do konsumentów wody wodociągowej o odpowiedniej jakości.
Piotr Kołodziejski, specjalista branży Industries & Environment w SGS Polska
Źródła:
- https://technologia-wody.pl/posts/2020-10-02-podstawowe_metody_dezynfekcji-_technika_i_eksploatacja-_informacje_ogolne-_podchloryn_sodu_dozowany_z_roztworu-
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. 2017 r. poz. 2294).
- https://mojawoda.com/lampy-uv-bakteriobojcze#opis
- https://zpe.gov.pl/a/przeczytaj/DWa0csMdM
O SGS
SGS jest światowym liderem w dziedzinie badań, inspekcji i certyfikacji. Działamy w sieci ponad 2700 laboratoriów i biur w 119 krajach, wspieranych przez zespół 99 250 oddanych swojej pracy profesjonalistów. Posiadamy ponad 145 lat doświadczenia w dostarczaniu doskonałych usług – łączymy dokładność i precyzję, które charakteryzują szwajcarskie firmy, by pomagać organizacjom w osiąganiu najwyższych standardów jakości, bezpieczeństwa i zgodności.
Nasze hasło – when you need to be sure – to obietnica podkreślająca nasze przywiązanie do zaufania, rzetelności i zrównoważonego rozwoju, które umożliwiają firmom rozwijanie się z pewnością siebie. Z dumą dostarczamy nasze eksperckie usługi jako SGS, wspomagani przez inne nasze zaufane i ściśle wyspecjalizowane marki, takie jak Brightsight, Bluesign, Maine Pointe oraz Nutrasource.
SGS jest firmą notowaną na Szwajcarskiej Giełdzie Papierów Wartościowych oznaczoną symbolem SGSN (ISIN CH0002497458, Reuters SGSN.S, Bloomberg SGSN:SW).
