Odkąd w polskich mediach pojawiły się informacje, że Komisja Europejska dopuściła na unijny rynek proszek ze świerszcza domowego, który może być dodawany do produktów spożywczych, opinia publiczna zawrzała. Zupełnie niesłusznie, ponieważ mąka ze świerszczy, tak jak i inne produkty z owadów, ma wiele zalet. Jakich? Dowiecie się z lektury tego artykułu.
ONZ deklaruje, że populacja ludzi do 2030 roku wzrośnie do 8,5 miliarda, a do 2050 – do 9,7 miliarda. Zwiększenie populacji wiąże się ze zwiększeniem zapotrzebowania na białko dla ludzi, ale też dla zwierząt. Jednak wzrost hodowli zwierząt wiążę się z problemami środowiskowymi. Nieprawidłowe stosowanie nawozów w uprawie roślin potrzebnych do produkcji pasz zwierzęcych może skutkować zaburzeniom gospodarki wodnej, mikroklimatu i prowadzić do zmian w naturalnej faunie i florze.
Aby osiągnąć odpowiedni poziom białka w żywieniu, globalnie poszukuje się alternatywnych zasobów. Jednym z nich jest wykorzystanie owadów, czyli tzw. nowej żywności. ONZ uznaje, że konsumpcja owadów może być pomocna w walce z głodem na świecie. Białko owadów charakteryzuje się składem aminokwasów zbliżonym do białka rybiego, który obecnie jest podstawą pasz dla zwierząt.
Spożywanie owadów jest powszechne w wielu krajach. Od wielu lat wykorzystuje się owady do produkcji np. barwników czy pasz zwierzęcych. Na początku tego roku Unia Europejska zezwoliła na dodatek świerszczy domowych (Acheta Domesticus) do różnych produktów spożywczych dla ludzi. Ostateczną decyzję w tej sprawie wydał Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA). Mąka ze świerszczy może być dodatkiem do produktów zbożowych, takich jak pieczywo, ciasta, ale także jako zagęstnik do gotowych zup czy przetworów mięsnych.
Jak wynika z rozporządzenia UE, maksymalna ilość mąki ze świerszczy w postaci dodatku nie może przekraczać 2 g na 100 g tego produktu.
Komisja UE zezwoliła również na wprowadzenie na rynek larwy mącznika mniejszego (Tenebrio molitor ) oraz Pleśniakowca lśniącego ( ALphitobius diaperinus). Larwy tych owadów także zostały uznane za bezpieczne do spożycia.
Oznakowanie produktów z dodatkiem mąki ze świerszczy i innych owadów
Etykietowanie żywności z dodatkiem owadów określają unijne przepisy mówiące o tym, że informacja o ich obecności musi się znaleźć na opakowaniu produktu. Dodatkowo musi być na nim zawarta informacja, że składnik może powodować alergiczne reakcje u konsumentów, u których stwierdzono alergię na skorupiaki i mięczaki oraz produkty z nich uzyskane, a także na roztocza kurzu domowego. Informację tę zamieszcza się w pobliżu wykazu składników środka spożywczego.
Mąka z owadów – zalety
Zgodnie z przepisami Unii Europejskiej białko zwierzęce przetworzone z owadów może być wykorzystywane do produkcji pasz dla zwierząt. Hodowla owadów może w przyszłości rozwinąć gałąź gospodarki i pozwolić na alternatywne źródło dochodu rolnika. Stworzy to dodatkowe miejsca pracy oraz rozwój innowacyjnej przedsiębiorczości.
Ponadto owady są źródłem pełnowartościowego białka, tłuszczu, a także są bogate w witaminy, składniki mineralne, czy chitynę (może ona pełnić funkcję błonnika). W zależności od gatunku niektóre owady mają czyste białka, a podczas ich hodowli nie używa się żadnych ulepszaczy czy antybiotyków. Dzięki temu pasze te są hipoalergiczne, nie uczulają zwierząt. Białko w mączkach owadzich we wszystkich stadiach rozwojowych waha się miedzy 40 a 60%, czyli porównywalnie co w mączce sojowej czy rybnej, które są podstawą obecnych pasz.
Co więcej, mąka z owadów jest bezglutenowa, wiec spokojnie może być spożywana przez osoby cierpiące na celiakię.
Warto też wspomnieć, że produkcja owadów jest niskobudżetowa i nie wymaga dużej ilości wody, energii czy miejsca, a co za tym idzie, emituje mniej gazów cieplarnianych niż w przypadku produkcji mięsa. Ponadto dzięki temu pasze z dodatkiem białka z owadów mogą być tańsze od obecnych.
Mąka ze świerszczy i inne produkty z owadów – jakie ma wady?
Większość społeczeństwa nadal uważa produkty z owadów jako niszowe, a nawet egzotyczne. Dla niektórych wizja jedzenia owadów jest wręcz obrzydliwa, dlatego, jak na razie, Unia Europejska dąży do tego, aby były one wykorzystywane do pasz dla zwierząt hodowlanych i domowych, a nie jako produkty do spożycia dla ludzi.
Tego typu produkty mogą być niebezpieczne dla osób uczulonych na skorupiaki, mięczaki lub roztocza. Ponadto chityna zawarta w pancerzach owadów również może być uczulająca dla człowieka, ale można ją łatwo usunąć podczas produkcji.
SGS Polska oferuje szeroki zakres badań na produktach mącznych (nie tylko zbożowych). Badania te dotyczą zawartości białka, wilgotności czy glutenu.
Patrycja Cechowska, ekspertka branży Natural Resources AGRI w SGS Polska
- United Nations.: World population prospects: the 2012 revision. Key findings and advance tables. Department of Economic and Social Affairs, Population Division, Working Paper No. 2013 ESA/P/WP.227,2.
- Bakuła T., Gałęcki R., Kisilewska J., „Białko z owadów jako alternatywny komponent paszowy w żywieniu zwierząt i ludzi”, Strategia wykorzystywania owadów jako alternatywnych źródeł białka w żywieniu zwierząt oraz możliwości rozwoju jego produkcji na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej,2021
- https://www.parkiet.com/handel-i-konsumpcja/art37845011-prezes-hipromine-owady-na-tacy-niekoniecznie
- Weiner A., Paprocka I., Kwiatek K., Wybrane gatunki owadów jako źródło składników odżywczych w paszach, Życie Weterynaryjne, 93(7), 2018
- Sieradzki Z., Osiński Z., Kwiatek K., Produkcja owadów na cele spożywcze i paszowe, Życie Weterynaryjne, 96(5), 2021
