Gaz składowiskowy powstaje w wyniku reakcji biochemicznych, które zachodzą w złożu odpadów komunalnych. To zjawisko następuje w związku z beztlenowym rozkładem materii organicznej zawartej w zdeponowanych odpadach, które pod wpływem czynników atmosferycznych (opady atmosferyczne, temperatura) oraz mikroorganizmów rozkładane są na skutek zachodzących procesów, z których najbardziej pożądanym jest proces metanogenezy.
Czy obecność i skład gazu składowiskowego są nadzorowane?
Obecność i skład gazu składowiskowego (biogazu) są monitorowane i nadzorowane u źródła, tj. na podstawie pomiarów prowadzonych na składowiskach odpadów. Podstawowymi składnikami gazu składowiskowego są metan, dwutlenek węgla i tlen. Oprócz tych gazów mogą zawierać również zanieczyszczenia takie jak chlorowcopochodne, siarkowodór, merkaptany itp.
W Polsce zasady monitorowania gazu składowiskowego, m.in. ich częstotliwość i zakres, określone są w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie składowisk odpadów (Dz. U. 2022 r. poz. 1902). Zgodnie z tym Rozporządzeniem wymagany jest monitoring (skład i emisja) metanu, dwutlenku węgla i tlenu z częstotliwością określoną w tabeli nr 1 poniżej.
Pomiar emisji i składu gazu składowiskowego powinien odbywać się w:
- reprezentatywnych miejscach składowiska ustalonych w instrukcji prowadzenia składowiska odpadów,
- miejscach jego gromadzenia,
- przed wlotem do instalacji służącej do jego obróbki, w szczególności oczyszczania i wykorzystania lub unieszkodliwiania gazu składowiskowego.
Zarządzający składowiskiem może mieć określone wymogi odnośnie miejsc wykonywania pomiarów składu i emisji biogazu (gazu składowiskowego) nie tylko w instrukcji prowadzenia składowiska, ale również dodatkowo w innych posiadanych decyzjach administracyjnych, takich jak np. decyzja na zamknięcie składowiska czy pozwolenie zintegrowane.
Czy pomiar emisji i składu gazu składowiskowego jest zawsze możliwy?
W celu prawidłowego wykonania pomiarów gazu składowiskowego Zarządzający składowiskiem powinien przygotować miejsca pomiarowe w sposób umożliwiający ich wykonanie. Brak odpowiednio przygotowanych miejsc pomiarowych może uniemożliwić prawidłowe wykonanie pomiarów. Mierzone stężenie gazu powinno być reprezentatywne dla średnich stężeń panujących w kanale przepływowym.
Przy pomiarach zakłada się, że stężenia składników gazowych są identyczne w całym przekroju pomiarowym i w związku z tym do wyznaczenia średniego stężenia w kanale przepływowym wystarczy pobierać próbki gazu składowiskowego w jednym punkcie pomiarowym, znajdującym się w pobliżu środka przekroju pomiarowego w 1/3 połowy długości studzienki odgazowującej/kanału przepływowego.
Poniżej zilustrowano (rys 1-3) przykłady instalacji do pomiaru gazu składowiskowego (studzienki odgazowujące) z zaznaczonymi króćcami pomiarowym, umożliwiającymi prawidłowe wykonanie pomiaru.
Czy gaz składowiskowy może być użyteczny?
Gaz składowiskowy uwalniany do atmosfery może mieć wpływ na ocieplanie się klimatu, a także w zależności od swojego składu może być uciążliwy dla ludności mieszkającej w pobliżu składowisk. Dlatego coraz częściej na składowiskach, na których powstaje odpowiednia ilość gazu składowiskowego, spełniającego określone parametry technologiczne, powstają instalacje umożliwiające wykorzystywanie go m.in. do produkcji energii elektrycznej czy cieplnej. Wykorzystanie biogazu (gazu składowiskowego) ma wiele korzyści, gdyż przyczynia się zarówno do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, jak i ograniczenia negatywnego wpływu składowisk odpadów na środowisko i okolicznych mieszkańców.
W niektórych przypadkach stosowane są także pochodnie (rys. 3), w których gaz składowiskowy jest spalany i dzięki temu nie dostaje się do atmosfery. Takie rozwiązanie nie pozwala na uzyskanie ciepła czy energii elektrycznej, a stanowi dobrą metodę unieszkodliwiania gazu składowiskowego.
SGS Polska Sp. z o.o. jako laboratorium akredytowane posiada duże doświadczenie w zakresie nadzoru laboratoryjnego na składowiskach odpadów, prowadząc kompleksowy monitoring składowisk uwzgledniający m.in. pomiar emisji i składu gazu składowiskowego. Zapraszamy do współpracy.
Piotr Kołodziejski, ekspert branży Industries & Environment w SGS Polska
Literatura:
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie składowisk odpadów (Dz. U. 2022 r. poz. 1902).
- Wewnętrzny dokument odniesienia SGS Polska sp. z o.o.
O SGS
SGS jest światowym liderem w dziedzinie badań, inspekcji i certyfikacji. Działamy w sieci ponad 2500 laboratoriów i biur w 115 krajach, wspieranych przez zespół 99 500 oddanych swojej pracy profesjonalistów. Posiadamy ponad 145 lat doświadczenia w dostarczaniu doskonałych usług – łączymy dokładność i precyzję, które charakteryzują szwajcarskie firmy, by pomagać organizacjom w osiąganiu najwyższych standardów jakości, zgodności i zrównoważonego rozwoju.
Nasze hasło – when you need to be sure – to obietnica podkreślająca nasze przywiązanie do zaufania, rzetelności i niezawodności, które umożliwiają firmom rozwijanie się z pewnością siebie. Z dumą dostarczamy nasze eksperckie usługi jako SGS, wspomagani przez inne nasze zaufane i ściśle wyspecjalizowane marki, takie jak Brightsight, Bluesign, Maine Pointe oraz Nutrasource.
SGS jest firmą notowaną na Szwajcarskiej Giełdzie Papierów Wartościowych oznaczoną symbolem SGSN (ISIN CH1256740924, Reuters SGSN.S, Bloomberg SGSN:SW).
