Szybka moda (ang. fast fashion) to koncepcja produkcji i dystrybucji ubrań, która opiera się na ciągłej zmienności trendów i szybkości wytwarzania produktów. Oznacza to, że sieciówki odzieżowe, oferujące tanie i często zmieniające się kolekcje, stały się powszechnym wyborem dla milionów ludzi na całym świecie. Jednak za niską ceną i błyskawicznym tempem produkcji kryje się poważne zagrożenie – zarówno dla środowiska, jak i zdrowia ludzi.
Moda chińska i globalny rynek taniej odzieży
Znaczna część odzieży dostępnej w sklepach fast fashion pochodzi z Azji, a zwłaszcza z Chin. Ubrania z Chin dominują na rynku, ponieważ tamtejsze fabryki są w stanie produkować odzież szybko i tanio. Jednak niska cena produkcji często wiąże się z niskimi standardami ekologicznymi i zdrowotnymi, nie wspominając już o braku praw pracowniczych. Zanieczyszczenia wód, powietrza, a także wykorzystywanie toksycznych substancji to tylko niektóre z problemów związanych z szybką modą.
Szkodliwe substancje w ubraniach
Badania przeprowadzane przez organizacje konsumenckie i ekologiczne coraz częściej ujawniają obecność szkodliwych substancji chemicznych w tanich ubraniach sprzedawanych w znanych sieciówkach odzieżowych. Do najbardziej niebezpiecznych należą:
- PFAS (substancje per- i polifluoroalkilowe) – często stosowane do nadania materiałom właściwości wodoodpornych. Są to tzw. „wieczne chemikalia”, które nie ulegają biodegradacji i mogą kumulować się w organizmach ludzi oraz zwierząt;
- formaldehyd – wykorzystywany do zwiększenia odporności odzieży na zagniecenia i utrwalania kolorów. Może powodować reakcje alergiczne, a w dużych dawkach działa rakotwórczo;
- ftalany – związki chemiczne stosowane m.in. w nadrukach na tkaninach. Mogą wpływać na układ hormonalny;
- metale ciężkie – takie jak ołów, kadm czy rtęć, mogą znajdować się w barwnikach i farbach stosowanych do tkanin. Są one toksyczne i mają zdolność do akumulacji w organizmie;
- mikroplastik – syntetyczne mikrowłókna (takie jak poliester, nylon i akryl), które uwalniają się podczas prania odzieży. Dostają się do wód i nie są wychwytywane przez standardowe systemy oczyszczania ścieków, trafiają do oceanów, a następnie do naszego łańcucha pokarmowego.
Fast fashion a środowisko
Produkcja mody chińskiej generuje olbrzymie ilości odpadów i emisji gazów cieplarnianych. Oto niektóre z najbardziej alarmujących skutków środowiskowych:
- wysokie zużycie wody – produkcja jednej bawełnianej koszulki to nawet 2700 litrów wody;
- zanieczyszczenie rzek – barwniki i chemikalia stosowane w procesach farbowania często trafiają bezpośrednio do wód bez odpowiedniego oczyszczenia;
- odpady tekstylne – miliony ton ubrań trafiają co roku na wysypiska lub są spalane, co przyczynia się do zanieczyszczenia gleby, powietrza i wód;
- emisja CO₂ – przemysł odzieżowy odpowiada za około 10% globalnej emisji gazów cieplarnianych. To więcej niż sektor lotniczy i morski razem wzięte.
Jak ograniczyć wpływ szybkiej mody na środowisko?
Choć całkowite uniknięcie produktów fast fashion może być trudne, istnieje wiele sposobów, by zminimalizować swój negatywny wpływ:
- Kupuj mniej, ale lepiej – postaw na jakość, nie ilość.
- Wybieraj marki z przejrzystymi łańcuchami dostaw.
- Unikaj ubrań z dodatkiem syntetyków (poliester, nylon), które są źródłem mikroplastiku.
- Wybieraj naturalne i certyfikowane materiały – np. bawełnę organiczną, len czy tencel.
- Kupuj z drugiej ręki – second handy i wymiany ubrań to świetna alternatywa.
- Dbaj o ubrania, które już masz – naprawiaj i przerabiaj.
Podsumowanie
Fast fashion to model konsumpcji, który przyczynia się do postępującej degradacji środowiska. Niskiej jakości, tanie ubrania z Chin oraz masowa produkcja niosą ze sobą nie tylko skutki ekonomiczne, ale i zdrowotne. Obecność substancji takich jak PFAS, formaldehyd, ftalany, metale ciężkie i mikroplastik w taniej odzieży to poważny problem, którego nie można ignorować.
Konsument ma realny wpływ na rynek – świadome wybory i nacisk na odpowiedzialną produkcję mogą zmienić oblicze współczesnej mody. Czas, byśmy zaczęli traktować nasze ubrania nie jako jednorazowe produkty, ale jako element większego systemu, od którego zależy przyszłość naszej planety.
Dorota Lewandowska, ekspertka branży Industries & Environment w SGS Polska
Źródła:
- Global Fashion Agenda i The Boston Consulting Group (2017). Pulse of the Fashion Industry Report.
- Federacja Konsumentów (2025). Zagrożenia dla konsumentów i rynku. Raport z badania odzieży, akcesoriów i obuwia kupionych na platforach TEMU i SHEIN.
- Straková, J., Brosché, S., Brabcová, K. (2023). Toxics in our Clothing: Forever Chemicals in Jackets and Clothing from 13 Countries.
- https://www.greeneuropeanjournal.eu/nosic-czy-nie-nosic-szybka-moda-i-jej-koszt-dla-srodowiska/ (data dostępu 06.11.2025).
- https://www.europarl.europa.eu/topics/pl/article/20201208STO93327/wplyw-produkcji-tekstyliow-i-odpadow-tekstylnych-na-srodowisko-infografiki (data dostępu 06.11.2025).
O SGS
SGS jest światowym liderem w dziedzinie badań, inspekcji i certyfikacji. Działamy w sieci ponad 2500 laboratoriów i biur w 115 krajach, wspieranych przez zespół 99 500 oddanych swojej pracy profesjonalistów. Posiadamy ponad 145 lat doświadczenia w dostarczaniu doskonałych usług – łączymy dokładność i precyzję, które charakteryzują szwajcarskie firmy, by pomagać organizacjom w osiąganiu najwyższych standardów jakości, zgodności i zrównoważonego rozwoju.
Nasze hasło – when you need to be sure – to obietnica podkreślająca nasze przywiązanie do zaufania, rzetelności i niezawodności, które umożliwiają firmom rozwijanie się z pewnością siebie. Z dumą dostarczamy nasze eksperckie usługi jako SGS, wspomagani przez inne nasze zaufane i ściśle wyspecjalizowane marki, takie jak Brightsight, Bluesign, Maine Pointe oraz Nutrasource.
SGS jest firmą notowaną na Szwajcarskiej Giełdzie Papierów Wartościowych oznaczoną symbolem SGSN (ISIN CH1256740924, Reuters SGSN.S, Bloomberg SGSN:SW).
