CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism)

CBAM jest nowym instrumentem polityki klimatycznej UE i ma charakter węglowego podatku granicznego (nowy mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2), bazującym na Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 z dnia 10 maja 2023 r. ustanawiające mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (Dz. U. UE. L. z 2023 r. Nr 130, str. 52). 

Dodatkowo Komisja Europejska doprecyzowała obowiązki sprawozdawcze w okresie przejściowym CBAM w Rozporządzeniu Wykonawczym Komisji (UE) 2023/1773 z 17 sierpnia 2023 r.

Zakres danych i procedur, dla których został określony obowiązek sprawozdawczy, wskazuje art. 34 i 35 rozp. 2023/956. Natomiast wyżej wymienione rozporządzenie wykonawcze określa między innymi szczegółowe zasady dotyczące składania kwartalnych sprawozdań CBAM w okresie przejściowym.

Zmiany w Taryfie Celnej

W systemie Zintegrowanej Taryfy Celnej Wspólnot Europejskich (TARIC) oraz Informacyjnym Systemie Zintegrowanej Taryfy Celnej (ISZTAR4), dla kodów taryfy celnej objętych rozporządzeniem, z uwzględnieniem krajów podlegających wyłączeniu, zostanie wprowadzony nowy typ środka kontroli: 775: Mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2. Do środka zostanie dołączony nowy przypis wyjaśniający obowiązek sprawozdawczy importerów.

Od 1 października 2023 r. do 31.12. 2025 r. trwa okres przejściowy w regulacjach CBAM. W okresie przejściowym nie funkcjonuje jeszcze system zakupu certyfikatów CBAM, więc mechanizm nie wiąże się z opłatami, tylko obowiązkiem składania kwartalnych sprawozdań i gromadzenia danych. 

Z regulacji wynika, że import poniższych towarów obciążony jest sprawozdawczością i dodatkowymi mechanizmami opłat (od 2026 r.). Są to:

• Cement
• Energia elektryczna 
• Nawozy 
• Stal 
• Żelazo
• Aluminium 
• Wodór. 

Regulacjom podlega import tych towarów z poza UE, wyłączając Szwajcarię, Lichtenstain, Islandię, Norwegię. Nowe wymaganie zatem dotyka na przykład branż: samochodowej, budowlanej, rolniczej, spożywczej, przetwórstwa metali, energetycznej. 

Do kalkulacji emisji odpowiednie produkty diagnozuje się po kodach CN w danych z transakcji importowanych produktów do obowiązku raportowego. Wyroby dzielimy na: 

• Proste 
• Złożone. 

Do końca 31.12.2025 r. czyli okresu przejściowego importerzy będą składać raporty w okresach kwartalnych. Pierwsze sprawozdanie trzeba złożyć do 30 stycznia 2024.r 

Co Firmy powinny sprawozdawać:

• całkowitą ilość każdego rodzaju towarów, wyrażoną w megawatogodzinach w przypadku energii elektrycznej i w tonach w przypadku innych towarów, określoną dla każdej instalacji wytwarzającej towary w państwie pochodzenia;
• rzeczywisty całkowity poziom emisji wbudowanych, wyrażony w tonach emisji ekwiwalentu dwutlenku węgla na megawatogodzinę energii elektrycznej lub – w przypadku innych towarów – w tonach emisji ekwiwalentu dwutlenku węgla na tonę każdego rodzaju towarów, obliczony zgodnie z metodą określoną w załączniku IV;
• całkowite emisje pośrednie obliczone zgodnie z aktem wykonawczym, o którym mowa w ust. 7;
• opłatę emisyjną należną w państwie pochodzenia za emisje wbudowane w towary przywożone, z uwzględnieniem rabatów lub innej dostępnej formy rekompensaty.

Sprawozdania będą składane przez portal. Jeśli importer nie posiada danych rzeczywistych w celu określenia emisji wbudowanych (embedded emissions) importowanych dóbr, importerzy mogą zastosować wartości domyślne poszczególnych materiałów, opublikowane przez Komisję Europejską. Stosować je można do końca lipca 2024r.  Po tym czasie wartości domyślne będą mogły być stosowane w przypadku szacowania maksymalnie 20% całkowitych emisji wbudowanych konkretnego, złożonego materiału. Z tego też powodu od sierpnia 2024r. importerzy w celu określenia emisji wbudowanych importowanych dóbr, będą musieli opierać się na danych pozyskanych bezpośrednio od wszystkich operatorów instalacji, z których pochodzą sprowadzane materiały.

W celu ułatwienia obliczania wskaźników emisji oraz komunikacji z operatorami, Komisja Europejska przygotowała szablon w formie pliku Excel, do wypełnienia przez operatora instalacji. Szablon składa się z szeregu arkuszy, w których należy podać informację nt. produkcji poszczególnych dóbr, zużycia paliw, energii elektrycznej i ciepła, w stosownych przypadkach emisji wynikających bezpośrednio z procesu produkcyjnego, a w przypadku dóbr złożonych również informacje o zakupionych prekursorach. W przypadku uzupełnienia wszystkich wymaganych informacji szablon samodzielnie oszacuje emisję wbudowane poszczególnych produktów, które następnie importer będzie mógł zastosować do przygotowania raportu. 

Od 1 stycznia 2026 r. zaczną funkcjonować certyfikaty CBAM.  Cena certyfikatu będzie ustalana przez KE (i powiązana z ceną uprawnień do emisji). 1 certyfikat CBAM będzie równy 1 tonie emisji.