Poznawanie eko-języka taksonomii UE

Unia Europejska podniosła docelowy – do roku 2030 – poziom redukcji emisji gazów cieplarnianych z 40% do co najmniej 55% poniżej poziomu z 1990 roku (EC 2020).

Wymaga to bezprecedensowej transformacji gospodarczej. Organizacje muszą dostosować swoją działalność do warunków gospodarki niskowęglowej. Taksonomia oferuje ułatwienie w postaci listy zielonych działań.

CZYM JEST TAKSONOMIA UE?

Taksonomia UE to inaczej lista zrównoważonych działalności gospodarczych w obrębie poszczególnych sektorów, wraz z technicznymi kryteriami kwalifikacji określającymi wymagania dotyczące znaczącego wkładu wnoszonego do realizacji celów środowiskowych w sposób niepowodujący znaczących szkód dla tych celów. Odgrywa zasadniczą rolę we wdrażaniu Europejskiego Zielonego Ładu.

Co istotne, taksonomia nie jest znakiem probierczym czy oznakowaniem ekologicznym, ani też nie obejmuje profilu ryzyka organizacji. Inwestowanie w działalność zgodną z taksonomią może być przy tym obarczone ryzykiem finansowym.

KRYTERIA ZRÓWNOWAŻONEJ ŚRODOWISKOWO DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

Oferując towary lub usługi, firmy prowadzą działalność gospodarczą. Dana działalność gospodarcza kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo, jeżeli:

• wnosi istotny wkład w realizację co najmniej jednego z celów środowiskowych;
• nie wyrządza poważnych szkód dla żadnego z celów środowiskowych;
• jest prowadzona zgodnie z minimalnymi gwarancjami (Wytyczne OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych oraz Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka);
• spełnia techniczne kryteria kwalifikacji, które zostały ustanowione przez Komisję.

Kryteria kwalifikacyjne taksonomii opracowała Techniczna Grupa Ekspertów ds. Zrównoważonego Finansowania. Taksonomia określa trzy kategorie działalności zrównoważonych środowiskowo w zakresie adaptacji do zmian klimatu: niskoemisyjne, przejściowe lub wspomagające.

Działalności niskoemisyjne, takie jak energetyka solarna czy wiatrowa, są zrównoważone same w sobie i przyczyniają się do osiągania unijnych celów ograniczania emisji.

Działalności przejściowe ułatwiają obniżanie emisji w procesie produkcji wyrobów wysokowęglowych, takich jak tworzywa sztuczne czy stal.

Działalności wspomagające, umożliwiające osiąganie celów i wspierające przestawianie się na działalność niskowęglową. Jako przykłady można tu wskazać budowę sieci energetycznej lub urządzeń do magazynowania energii.

NIE TYLKO CO2

Do osiągnięcia celów klimatycznych UE nie wystarczy ograniczanie emisji CO2. W Europejskim Zielonym Ładzie kluczową rolę odgrywają też recykling tworzyw, ochrona określonych gatunków zwierząt i zapobieganie emisji do środowiska toksycznych substancji. Dlatego w taksonomii przyjęto szersze spojrzenie na środowisko i uwzględniono ocenę działalności gospodarczej na podstawie sześciu celów środowiskowych:

• Łagodzenie zmian klimatu
• Zapobieganie zanieczyszczeniu i jego kontrola
• Ochrona i odbudowa bioróżnorodności i ekosystemów
• Adaptacja do zmian klimatu
• Przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym
• Zrównoważone wykorzystywanie i ochrona zasobów wodnych i morskich

TECHNICZNE KRYTERIA KWALIFIKACJI

Dla każdej działalności gospodarczej wyznaczono kryteria oraz progi w odniesieniu do każdego z celów środowiskowych. Kryteria te obejmują różne aspekty, od poziomów emisji, po praktyki zarządcze. Działalność gospodarcza musi znacząco przyczyniać się do osiągnięcia co najmniej jednego celu lub kilku celów środowiskowych. Za istotny wkład uznaje się spełnienie przez organizację kryteriów oraz progów wyznaczonych dla danej działalności.

Ponadto działalność gospodarcza nie może wyrządzać poważnej szkody pozostałym celom środowiskowym, czyli musi spełniać kryteria „braku poważnej szkody”, które często opierają się na przepisach unijnych.

Kryteria i progi będą okresowo korygowane, zgodnie z sugestiami Platformy ds. Zrównoważonego Finansowania. Ma to na celu uwzględnianie w kryteriach najnowszych osiągnięć nauki i zaostrzanie ich w sposób pozwalający na dojście do gospodarki neutralnejklimatycznie.

DZIAŁALNOŚCI SZKODLIWE DLA ŚRODOWISKA BEZ TAKSONOMII

Taksonomia nie dotyczy działalności gospodarczych znacząco szkodliwych dla celów środowiskowych. Na przykład wiercenia czy też transportowanie i magazynowanie paliw zalicza się do tzw. "brązowych" działalności gospodarczych. Jednakże Techniczna Grupa Ekspertów zwróciła uwagę na istotną rolę „brązowej” taksonomii m.in. w zachęcaniu do podejmowania inwestycji, które zmniejszają szkody dla środowiska.

TAKSONOMIA W PRAKTYCE

Prawodawstwo UE zobowiązuje duże spółki użyteczności publicznej zatrudniające ponad 500 pracowników do prowadzenia sprawozdawczości niefinansowej, z uwzględnieniem zagadnień środowiskowych. Od 2022 roku będzie to dotyczyło taksonomii.

Organizacje objęte Dyrektywą w sprawie sprawozdawczości niefinansowej (NFRD) będą musiały zadeklarować, w jakim zakresie ich obroty i wydatki są zgodne z taksonomią.

Może to zostać ujęte w załączniku do rocznego sprawozdania finansowego lub w odrębnym rocznym raporcie dotyczącym zrównoważonego rozwoju. Obowiązek ten obejmie ok. 6000 europejskich firm. NFRD obowiązuje także firmy zarządzające aktywami, giełdy papierów wartościowych, fundusze inwestycyjne i emerytalne, jak również firmy ubezpieczeniowe i banki. Organizacje te muszą wskazać, które części ich portfeli lub udzielanych pożyczek są zgodne z taksonomią.

UE oczekuje też powszechniejszego stosowania taksonomii na zasadzie dobrowolności, jednakże przeszkodą mogą być wciąż kwestie administracyjne. Ponadto wiele krajów, banków i organizacji spoza UE pragnie dążyć do gospodarki neutralnej klimatycznie i wyraża zainteresowanie pełnym lub częściowym wdrożeniem taksonomii.

GŁÓWNE WYZWANIE DLA ORGANIZACJI